อาราธนา-นิมนต์
ควรใช้ต่างกันอย่างไร

ในภาษาบาลี -

“อาราธนา” แปลตามศัพท์ว่า “การทำสำเร็จ” “การทำให้ยินดี” หมายถึง การทำให้สำเร็จ, การทำให้พอใจ; ความสำเร็จ, ความพอใจ (accomplishing, satisfying; accomplishment, satisfaction) ลากเข้าความว่า เมื่อทำสิ่งใด ๆ สำเร็จ ก็เป็นเหตุให้เกิดความยินดีพอใจ

“นิมนต์” (บาลีเป็น “นิมนฺตน”) แปลตามศัพท์ว่า “การปรึกษาลง” หมายถึง การเชื้อเชิญ, การนิมนต์ (invitation)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔ บอกไว้ว่า -

อาราธน์, อาราธนา
ก. เชื้อเชิญ, นิมนต์, อ้อนวอน, (ใช้แก่พระภิกษุสามเณรและสิ่งศักดิ์สิทธิ์); ขอ. (ป., ส.).

นิมนต์
ก. เชิญ, เชื้อเชิญ, (ใช้แก่พระภิกษุและสามเณร). (ป. นิมนฺต; ส. นิมนฺตฺร).

ในภาษาไทย “อาราธนา” ใช้ในความหมายเดียวกับ “นิมนต์” คือ invite หรือ invitation แต่ในภาษาบาลี “อาราธนา” ไม่ได้แปลว่า invitation (ดูคำแปลเป็นภาษาอังกฤษข้างต้น)

ถ้าจะแยกความหมายในภาษาไทยให้สอดคล้องกับบาลี ควรใช้ต่างกันดังนี้ -

: “นิมนต์” คือ เชื้อเชิญให้ไปร่วมงาน (ไปร่วมงานเฉย ๆ ไม่ได้บอกว่าให้ทำหน้าที่อะไร)

: “อาราธนา” คือ ขอให้ช่วยทำหน้าที่หรือทำกิจอย่างใดอย่างหนึ่งในงานนั้น

ตัวอย่างเช่น : นิมนต์พระสงฆ์ไปในพิธี แล้วอาราธนาให้เจริญพระพุทธมนต์

ตอนบอกให้พระไปในพิธี นี่คือ “นิมนต์”
ตอนบอกพระให้เจริญพระพุทธมนต์ นี่คือ “อาราธนา”

ข้าแต่พระคุณเจ้าผู้เจริญ
ขออาราธนาให้รักษาพระศาสนาไว้จนสุดชีวิต
กิจนิมนต์จะมาเองไม่ต้องห่วง

พลเรือตรี ทองย้อย แสงสินชัย
ภาคีสมาชิก ราชบัณฑิตยสภา
๒๖ ธันวาคม ๒๕๖๖
๑๙:๓๔